همان طور که میدانید انتخاب غذا بسیار سلیقه ای است و به ذائقه افراد بستگی دارد، به همین دلیل یک غذای محلی که برای عدهای عجیب شمرده میشود، چه بسا برای ساکنین محلی بسیار لذیذ و مورد پسند باشد.
فرهنگ هر قوم و منطقهای، تا حد زیادی با خوراک و غذاهای آن منطقه گره خورده است. به هر منطقهای که سفرکنید، با انواعی از غذاهای محلی روبهرو میشوید که نشانگر سبک زندگی مردم و فرهنگشان هستند. تعدادی از این غذاها به مرور زمان شهرت بیشتری پیدا کرده و عمومیتر شدند و تعدادی هم هستند که هنوز به قدرکافی شناخته نشدهاند.
برخی از مواد اولیه غذایی از زمانهای دور ارزش بسیاری داشتند و هر قشری از جامعه توانایی تهیه یا خوردن آن را نداشته است. همین امر موجب شد تا زنان ایرانی برای صرفهجویی در مواد اولیهای مثل گوشت یا ترکیب آن با مواد دیگر، هوشیاری به خرج دهند و طعمهای جدیدی خلق کنند.
امتحان کردن غذاهای محلی و خاص هر دیاری یکی از تجربیات متفاوت سفر و از جاذبههای گردشگری هر مقصدی است، و گردشگران علاقه دارند هنگام مسافرت غذاهای محلی را امتحان کنند. به خصوص توریستهای خارجی هنگام سفر به ایران علاقه زیادی به امتحان کردن غذاهای عجیب ایران دارند. به همین بهانه سری به دنیای خوشمزه غداهای محلی ایران زدیم. غذایی هایی که امروز درباره آن حرف میزنیم، یکی از جالبترین و عجیب تربن غذاهای محلی ایران بشمار میرود.
کله پلو – کله پاچه با برنج
کله پاچه به تنهایی یکی از غذاهای عجیب ایران است و معمولا توریستها با مراجعه به طباخیها و شیوه طبخ و سرو کله پاچه بهتزده میشوند. تصور خوردن زبان، چشم و پاچه گوسفند برای برخی توریستهای خارجی بسیار عجیب است و این غذا به سرعت خود را به عنوان عجیب ترین غذایی که میتوان در ایران خورد، معرفی کرده است.
جالب است که بدانید در برخی مناطق مانند استان فارس و سیستان و بلوچستان، غذایی به اسم «پاچه پلو» پخته میشود. برای تهیه این غذا، کلهپاچه را همراه با مخلفاتی مانند برگه زردآلو، قره قوروت و سیر روی برنج قرار میدهند و میپزند.
با توجه به تأثیرپذیری بسیاری از ملل در آشپزی، گفته میشود مغولها در پختن برنج مهارتی نداشتند، اما به نظر میآید «چلو» و «پلو» واژههای مغولی هستند. گرچه ایرانیان قبل از حمله مغولها با برنج آشنا بودند، اما شکل پلو و چلو و رواج گرفتن آنها به صورتی که ما امروز میشناسیم ظاهراً کاری است که در دوره ایلخانیان صورت گرفته است.
کله پلو در افغانستان هم غذای پادشاهی محسوب میشود و گفته شده در فصل زمستان هفتهای یک بار در قصر شاهی تهیه و به پادشاه پیشکش میشده است. البته آنها برای طبخ این غذا از شکنبه گوسفند هم استفاده و گندم، نخود، بادمجان و ادویههای بیشتری به آن اضافه میکردند.
غذای بنفش رنگ خراسان
در خراسان جنوبی، یا بهتر بگوییم در بیرجند، غذایی وجود دارد به نام قروت که با کشک درست میشود و بنفش رنگ است. شاید فکر کنید که چطور میشود غذایی که با کشک پخته میشود به جای سفید، بنفش شود. علت این تغییر رنگ این است که مردم بیرجند از نوع خاصی از کشک استفاده میکنند که به آن قروت، قوروت یا کشک سیاه میگویند.
قروت هم حالت پودر شده و هم جامد دارد که وقتی در آب حل میشود تغییر رنگ میدهد و بنفش میشود. عصاره به دست آمده را به دو شکل مصرف میکنند یا میجوشانند یا سرد استفاده میکنند. کشک قروت هم مانند سایر کشکها از محصولات دامی تهیه شده است.
قروت غذایی مقوی است و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی، در سال 1397، برای هر چه بیشتر شناساندن این غذا "سفره بنفش بیرجندی" را برگزار کرد و قروت در فهرست میراث ملی کشور ثبت شد.
دلمه سیرابی
بعد از کله پاچه میتوان سیرابی را در مقام دوم لیست غذاهای عجیب ایران جای داد. ولی هرچقدر که این غذا به نظر شما عجیب باشد، هنوز هم راههایی برای عجیب تر کردن آن وجود دارد. در خرم آباد با سیرابی نوعی دلمه درست میکنند که در گویش محلی به آن سغدو میگویند.
برای تهیه این غذای عجیب دو راه وجود دارد. در نوعی از آنکه قرمزرنگ است مواد را مانند دلمه را داخل سیرابی میریزند و میدوزند. در شکل دیگر آن، سیرابی را با برنج، آلو، شوید و روغن حیوانی میپزند که رنگ آن مثل کلهپاچه زرد است.
گوش فیل و دوغ(گوژفیل با دوغ)، اصفهان
حتما اگر به اصفهان سفر کرده باشید دیدن ترکیب این دو خوردنی در کنار هم برایتان عجیب بوده است.
البته که طعم ترشی دوغ در کنار شیرینی گوژفیل حتما هم تعجب آور است.
اما بهتر است بدانید که ترکیب این دو در کنار هم فشار خون شما را تنظیم می کند و اگر فشار خون پایینی دارید امتحان آن را به شما توصیه می کنیم.
گوژفیل بسیار شبیه بامیه است با این تفاوت که شهد و شیرینی بیشتری دارد و برشته تر هم است. و به احتمال قوی سرو آن به دوره صفویه بر می گردد.
گوشفیل در زمان شاهعباس هم سِرو میشده است و گویا ابوعلی سینا و شیخ بهایی هم دربارهی آن نوشتهاند. طعم شور و شیرین این دو ماده، فشار خون را تنظیم و مثل سرم قندی و نمکی عمل میکند. همچنین برای کسانی که فشار خون پایین دارند، خوب است. اگر بپرسید چگونه میتوان ترکیب طعم شیرین گوشفیل را با طعم شور و ترش دوغ تحمل کرد، پاسخ این است: همانطور که ترکیب طعم شیرین چای شیرین را با طعم ترش و شور نان و پنیر تحمل میکنید!
اشکنه تخم خربزه
همان طور که می دانید خراسان به خربزه های خوبش معروف است و همین سبب طبخ غذایی در این منطقه به نام اشکنه تخم خربزه شده است.
برای پخت این غذا ابتدا تخم خربزه را جدا کرده و آن را بر روی حرارت قرار می دهند تا بو داده شود سپس آن را سابیده و به همراه آب می پزند و پس از پخت کامل آن را از صافی رد می کنند و در نهایت شیره خالص به دست آمده از تخم خربزه را همراه با پیاز سرخ شده و کشک و نمک روی حرارت می گذارند تا آماده شود.
شُله مشهدی
گفته میشود به دلیل کمبود وقت و مواد غذایی در زمان حمله مغولها به ایران، مردم از هر نوع ماده غذایی که پیدا میشده و در دسترس بوده استفاده میکردهاند و آنها را درون دیگهای بزرگ میریخته و بهم میزدند و میپختند. چون فرآیند تهیه این غذا بسیار پر زحمت و پر خرج است، معمولاً در خانهها پخته نمیشود و همیشه در حجم زیاد و در مناسبتهای خاص (مخصوصاً محرم) و توسط آشپز مخصوص تهیه میشود و برای مشهدیها اهمیت بسیاری دارد. معمولاً « شُله » در روزهای آخر دهه محرم پخته میشود.
در زمان گذشته و در ماه محرم و صفر، مردم در تکیهها یا در منازل خان و کدخدای محل جمع میشدند و علاوه بر برگزاری مراسم عزاداری و سینهزنی، مراسم شلهپزان هم برگزار میکردند. طرز تهیه شله در فهرست میراث معنوی ایران هم به ثبت رسیده است.