حجت الله آریایی نیا رئیس میراث فرهنگی دزفول اظهار کرد: پل قدیم دزفول روزانه نیاز به سرکشی و مرمت دارد و در حال حاضر یک اثر تاریخی، باستانی محسوب میشود.
وی گفت: مهمترین دورهای که این پل مرمت شده دوره سلجوقیان بوده اما در دورههای دیلمیان و در دوره پهلوی اول هم با کمک انگلیسیها مرمتهایی صورت گرفته است.
آریایی نیا افزود: سازهها هم مثل انسانها هستند وقتی پیر میشوند نیاز به نگهداری و مراقبت دارند، حتی خانههای مدرن امروزی هم اگر مراقبت نشوند و به آن رسیدگی نشود خراب میشوند، لذا میبینم که این سازه روزانه نیاز به سرکشی و مرمت دارد، این سازه امروزه از آن کاربری که داشته خارج شده و در حال حاضر یک اثر تاریخی، باستانی محسوب میشود.
وی گفت: در مرمت و بازسازی این سازه چند مؤلفه وجود دارد که باید به آنها اشاره کرد، اول عرشه، دوم جان پناه و دیوارهای حائل که برای جلوگیری از سقوط در آن تعبیه شده، سوم طاقهای آجری مثل دهانهها و کُنوها ( کوچکتر از طاق هستند)، چهارم موجشکنها و پشتبندها، پنجم پی و بند (شادِرروان) که آب را هدایت میکند و ششم حریم و بستر پل است.
طبق مصوبه سازمان میراث فرهنگی حریم پل ۱۰۰۰ متر است
رئیس میراث فرهنگی دزفول افزود: طی یک مصوبه سازمان میراث فرهنگی مخصوص پل قدیم دزفول که ابلاغهم شده است، حریم درجه یک پل ۱۰۰۰ متر از هر طرف چه شمال و چه جنوب است که ما مجاز به هیچگونه تغییر بستر در آن نیستیم و نمیتوانیم آن را تغییر دهیم، مثلا آن را به پارک تبدیل کنیم.
وی گفت: حریم درجه دو این سازه ۲۰۰۰ متر است، اما مثلا در شمال و جنوب این حریم دو پل داریم، بعضا مشاهده شده متاسفانه برخی از ادارات و یا نهادها اقدام به عقد قرارداد مبنی بر اجاره حریم پل کرده اند، در اینجا یک نکته را هم عرض کنم که ما علاوه بر حریم یک عرصه پل هم داریم که اگر خیلی بدبینانه به آن نگاه کنیم حداقل ۱۰۰ متر باید رعایت شود، یعنی عمدتاً تا ۱۰۰ متری آن نباید هیچگونه سازهای وجود داشته باشد و تغییر بستر و هدایت جریان آب نداشته باشیم.
رئیس میراث فرهنگی دزفول افزود: خوشبختانه در حال حاضر هیچ مشکلی به لحاظ سازهای در پل قدیم دزفول نداریم، حدود ۱۰ تا ۱۲ سال پیش آخرین غواصیها زیر پایههای پل انجام شده، و هیچ مشکلی در پی و پایههای پل که در آب وجود دارد نداریم.
وی افزود: نکته دیگری که در سرپا ماندن پل تا به الان موثر بوده، کنترل آب است و حجم عظیم ورود آب را نداریم که بخواهد صدمه جدی به پل وارد کند، اما با اینحال ما بهصورت ماهانه حتی ماهی چندین بار سرکشی و نظارت بر پل را داریم و چندین سال است بر روی پل قدیم در حال کار هستیم.
آریایی نیا گفت: هرچند که بودجه مختصری داریم، اما از طرف سازمان میراث فرهنگی بودجه خوبی برای این اثر مصوب شده و با وجود اینکه هنوز یک ماهی از سالجاری باقیمانده مبلغی بالغ بر ۵۵۰ میلیون تومان بهطور مستقیم برای تعمیرات مرمت و نگهداری پل به میراث فرهنگی استان خوزستان واگذار شده است.
اتصال پیادهروی فلزی یکی از مشکلات پل
وی تصریح کرد: یکی از مشکلاتی که این پل را تهدید میکند، اتصال پیادهروی فلزی است که در سال ۱۳۶۰ به آن متصل شده است و علت آن تردد سواره و پیادهرو بوده که از طریق این پل انجام میشده است و مشکل دیگری که این سازه با آن روبروست ایجاد ترک در آجرفرش عرشه است، که سال ۹۰ ایجاد شده، که در حال رفع است.
آریایی نیا افزود: مشکل دیگری که برای قسمتی از پل بهوجود آمده از ضعف نظارت بوده مثلا جانپناهی که در آن تعبیه شده بود ایجاد ترک کرد که قرار شد با برداشتن حدود ۵۰ سانتی متر از طرفین هر ترک برای آن تنفس ایجاد شود که خوشبختانه در حال انجام و پیگیری است.
وی گفت: طی نامه نگاریهایی که با شهرداری دزفول شده، از شهرداری خواسته شده تا در اولین فرصت نسبت به جمعآوری جان پناهها اقدام کند اما تاکنون جواب و کار عملی در این خصوص از شهرداری دریافت نکردهایم.
آریایی نیا گفت: نکته بعدی اینکه بهدلیل مرمتهای ادواری پل که در دوره های مختلف صورت گرفته مشکلاتی وجود دارد، سازه اصلی این پل از سنگ و ساروج تشکیل شده یعنی آهک و خاک و در برخی از موارد آهک نیز بهکار رفته است و روکش پل هم از آجر پخته شده که در کورههای آجر پزی دزفول (اواخر دوره پهلوی دوم وجود داشته) درست شدهاند، ایجاد شده است.
رئیس میراث فرهنگی دزفول افزود: نکته دیگر که در مرمت رعایت نشده استفاده از سنگ لاشه در برخی جاهای مرمت است، سنگ لاشه سنگی است که بیشتر مربوط به منطقه شاآباد و شوشتر است، سنگ لاشه نوعی از سنگ ماسهای است که به مرور زمان فرسایش پیدا میکند خصوصا اگر با رودخانه در ارتباط باشد فرسایش پیدا میکند.
وی گفت: اگر دقت کنیم در آسیابهای شوشتر که از این نوع سنگ استفاده شده شاهد فرسایش در دیوارهها هستیم، این نوع سنگ بر اثر مرور زمان با آب و رطوبت فرسایش پیدا میکند، از طرفی قبل از اینکه این اثر ثبت ملی شود، استفاده ناهمگنی از آجر شده یعنی هر زمانیکه نیاز بوده از آجرهای مختلف استفاده شده خصوصا در قسمت غربی پل که ظاهرا شبیه آجر است ولی آجر نیست و روی دیواره های اصلی قرارگرفته است.
در مرمت و بازسازی اصالت اثر باید حفظ شود
وی افزود: در حال حاضر کاری میکنیم که شفافیت به پل برگردد، با حفظ لایههایی مرمتی مختلف اصالت آن حفظ شود، برخی شهروندان سوال میکنند، که چرا از آجرهای مختلف استفاده میکنید، در مرمت اصل بر این است که هرجایی را مرمت میکنیم مختار نیستیم که مثل اول شود و اثری از مرمت در آن نباشد، اگر دقت کرده باشید در نقاط مختلف که مرمت صورت گرفته حداقل یک یا دوسانتی متر عقب یا جلوتر است و علت آن هم این است که نشان دهیم اینجا مرمت و بازسازی شده، اینطور اصالت سازه حفظ خواهد شد.
آریایی نیا گفت: حتی به لحاظ رنگ هم مجاز نیستیم که دقیقا همان رنگ را بکار ببریم و از آجرهایی باهمان رنگ استفاده کنیم، سوال دیگری که وجود دارد این است که چرا از آجرهای دزفول استفاده نمیکنید؟ علت آن این است که نه تنها در دزفول بلکه در خوزستان آجرهایی با این ابعاد تولید نمیشود.
وی گفت: به لحاظ خاک هم در منطقه ( سُرخون ) قرار داریم که بهعلت وجود اکسیدآهن بالا رنگ قرمزی دارد اما آجرهایی که از منطقه کاشان و قم دارای رنگ روشنتر و نخودی هستند و میراث فرهنگی از کسانی که بخواهند در زمینه ساخت تولید آجر سرمایه گذاری کنند با تسهیلات کمبهره حمایت خواهد کرد، که هم بازار خوبی دارد و هم به حفظ نام دزفول که شهر آجر معروف است کمک خواهد کرد.
وی افزود: برخی افراد در فضای مجازی صحبتها و ایرادهایی را مطرح میکنند که بهدلیل عدم آگاهی و شناخت از موضوع صحیح نیست و خواهشی که داریم این است که این افراد قبل از بیان این قبیل مطالب کمی در خصوص موضوع تحقیق کنند.
آریایی نیا افزود: برای ثبت جهانی این اثر مؤلفه های مختلفی وجود دارد که باید رعایت شود، پیگیری هایی با کارشناسان یونسکو برای ثبت جهانی این اثر شده که جواب این بوده، این پل نباید در زندگی روزمره دخالت داشته باشد و تا این امر وجود دارد ثبت جهانی آن امکانپذیر نخواهد بود.
وی گفت: مثلا حریم پل باید رعایت شود و نباید ساخت و سازهایی در این حریم ۱۰۰۰ متری وجود داشته باشد، اما متاسفانه میبینیم نه تنها این حریم بلکه در برخی نقاط ۵۰ متر هم نه حتی ۵ متر هم رعایت نشده است و آسفالت جاده ساحلی و ضلع غربی پایههای پل از جمله این تغییر بستر صورت گرفته است که اصلا نباید وجود داشته باشد و تا اینها هست ثبت جهانی این اثر صورت نخواهد گرفت.
وی گفت: مشکل عمده آسفالت شدن زیر پایههای پل است که طبق قانون باید این بستر به همان شکل اولیه خود باقی میماند، در حال حاضر از زیر پایههای پل وسایل نقلیه تردد میکنند که آسیب و مشکلاتی برای این سازه ایجاد میکند.
آریایی نیا افزود: موضوع دیگر درخت کاری در این حریم است که در برخی از موارد حتی یک متر هم رعایت نشده، ریشه این درختان با نفوذ زیر پایههای پل باعث تخریب و وارد شدن آسیب جدی به این اثر خواهد شد.
رئیس میراث فرهنگی دزفول گفت: از نظر قانونی میراث فرهنگی قوانین صریح و قاطعی دارد،میراث فرهنگی کار اقتصادی انجام نمیدهد، ما امانتدار مردم هستیم، این اثر نه تنها به مردم بلکه به آیندگان و نسل های آینده تعلق دارد و همه برای حفظ آن باید تلاش کنیم، در این خصوص با هیچکس خصومت و قصد و غرضی نداریم و هدف ما صرفا حفظ این میراث ارزشمند است.
منبع: فارس