« برک بافی» از جمله دست بافت های سنتی فراموش شده شرق کشور است که پس از 15 سال بی مهری ، در سال 94 به همت اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سربیشه با تلاش هنرمندان شهر تاریخی «مود» احیا شده است.
در خراسان جنوبی مانند بسیاری نقاط کشور صنایع دستی از دیرباز با زندگی مردم عجین شده، خالقان این آثار با هنرمندی، ظرافت، زیبایی و هنر را در تار و پود زندگی مردم تنیده اند که نمونه ای از آنها «برک بافی» است که کارگاه آن توسط شرکت تعاونی زنان الزهرا (س) شهر مود راه اندازی شده است.
دست بافت های هر منطقه بیانگر جنبه ای از هویت فرهنگی مردمان آن است بطوری که آنها فرهنگ و آداب و رسوم خویش را بر سطح بافته های زیبای خود به تصویر می کشند، این بافته ها گاه از زندگی شان می گوید، گاه از طبیعتی که از آن بهره مند می شوند و گاه از شادی ها و غم هایشان، به طور کلی این بافته ها بیانگر افکار و روحیات بافندگان است.
دست بافت ها بخش مهمی از صنایع دستی هستند، بافته هایی که گاهی با ساده ترین ابزارهای ممکن و پیش پا افتاده ترین مواد اولیه تهیه می شوند و جزو ارزشمندترین صنایع دستی کشور قرار می گیرند.
به گزارش ایرنا، برخی از رشته های صنایع دستی فعال که در خراسان جنوبی توسط هنرمندان و صنعتگران محلی خلق می شوند عبارتند از جاجیم بافی، حوله بافی، کرباس بافی، چادر شب بافی، قلمزنی مس و مشبک فلز است.
«برک بافی» بافت منسوجات سنتی با مواد اولیه گوناگون اعم از کرک بز و شتر به کمک دستگاههای سنتی و نسبتا پیچیده دو وَردی و چهار وَردی در حد وسیع در منطقه ای که امروزه خراسان جنوبی نام دارد رواج داشته که از منظر علاقه مندان به اصالت ها بسیار حائز اهمیت است.
رشته بَرَک بافی که به اصطلاح کُرکی بافی یا کورگین بافی نامیده شده است از قدیمی ترین صنایع دستی جنوب خراسان بزرگ بوده و تاریخ تولید آنان در استان به قبل از دوره سلجوقی می رسد.
بَرَک که در اصطلاح محلی به آن کُرکی(Korki) ،کورگی (Kurgi) یا کورگین(Kurgin) گفته می شود، بافته ای است تاری و پودی و ضخیم از کُرک بز و شتر که از آن جامه زمستانی تهیه می شود و به لحاظ استحکام، لطافت، گرمی و خواص درمانی دارای ویژگی های خاص و منحصر به فرد می باشد.
پارچه های کرکی با طرحهای ساده و چهار خانه و با استفاده از الیاف کرک در رنگ طبیعی (طیف رنگی کرم روشن تا سیاه ) تولید می شده است.
کاربردهای پارچه های کرکی بیشتر شامل پاپیچ (پاتابه)،کت زنانه و مردانه، چادر زنانه، شالِ گردن و کمر و مَندیل بوده است و شهرستان سربیشه بویژه شهر مود، نهبندان، خوسف و بشرویه از عمده ترین مناطق تولید پارچه برک در گذشته بوده اند.
طبق اعلام اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی؛ مهارت برک بافی با شماره 810 در فهرست عادی میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده است.
ادوارد پولاک جهانگرد، پارچه برک را فاستونی ایرانی معرفی می کند و در سفرنامه خود می نویسد: «برک پارچه ای نرم و چسبان است که از کرک لطیف شتر بافته می شود و در ایران جای فاستونی را گرفته است.»
برک به طور معمول خودرنگ است و در رنگ های قهوه ای، سیاه، سفیده، شیری و شکری و خاکستری تولید می شود و نواحی سربیشه، فردوس و بشرویه در خراسان جنوبی اصلی ترین تولید کنندگان آن هستند، این پارچه در مجموع بسیار ارزان به نظر می رسد اما نوع اعلایی از آن وجود دارد که به آن شمشیرک می گویند لطیف تر و زیباتر است.
برای تهیه شمشیرک، پارچه درشت برک را برای مدتی در مغز گوسفند و آب ولرم می گذارند و با گز روی آن می کشند و با استخوان به آن می زند، موهای اضافه از آن خارج می شود و آنگاه پارچه ای نرم و گرم، به دست می آید.
تیمور لنگ در سرگذشتی که به قلم خود نوشته است درباره شهر بشرویه خراسان جنوبی و پاچه برک می نویسد: «چند روز بعد نزدیک شهر بشرویه رسیدم، ساکنان شهر که در سر راهم ایستاده بودند توبره ای داشتند و چیزی از آن بیرون می آوردند و آن را به دو قسمت تقسیم می کردند، یکی را در جیب چپ می گذاشتند و دیگری را در جیب راست و بعدا فهمیدم آنها در توبره خود پشم بز نگه می دارند و آنها موی بز را از کرک جدا می کنند و تا از کرک «برک» و از موی بز جاجیم و گلیم ببافند، برک از پارچه های پشمین چین هم لطیف تر بود و من پارچه ای به آن لطافت در عمرم ندیده بودم، در بازدید از یکی از کارگاه های نساجی خواستم به تمام کارگران آن نفری یک سکه هدیه دهم اما آنها نپذیرفتند.»
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشکری خراسان جنوبی گفت: از میان بیش از 300 رشته و زیر رشته کد دار و مصوب صنایع دستی کشور بیش از 80 رشته در استان زمینه فعالیت دارند.
به گزارش ایرنا، حسین عباس زاده، رشته های فعال صنایع دستی را در استان شامل بافت انواع قالی و قالیچه، گلیم بافی (ساده ، پیچ ، سفره آردی ) ، جاجیم بافی ، حوله بافی ، کرباس بافی، چادر شب بافی، قلمزنی مس، مشبک فلز ، ساخت زیورآلات ، معرق چوب، منبت چوب، پیکر تراشی ، سوخت نگار چوب، حصیربافی، ترکه بافی، هم جوشی شیشه، معرق چرم، تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، نگارگری، تذهیب، طراحی سنتی، سفال و سرامیک و انواع رودوزی های سنتی ذکر کرد.
وی گفت: از حدود 10 هزار صنعتگر صنایع دستی استان در رشته های کددار و مصوب، به غیر از گروه دست بافته های داری و پرزدار (قالی و قالیچه) ، بیش از 7 هزار نفر در واحدهای کارگاهی و خانگی روستایی و عشایری و حدود سه هزار نفر در واحدهای کارگاهی و خانگی شهری به تولید صنایع دستی مشغول هستند.
وی اضافه کرد: از این تعداد حدود 3 هزار و 500 نفر در قالب مجوزهای سه گانه ( کارت صنعتگری ، اعلامیه تاسیس و پروانه تولید ) شناسایی شده اند.
وی با بیان اینکه راه اندازی کارگاه برک بافی در شهرستان بشرویه نیز در دست راه اندازی است، یادآور شد: در حال حاضر 31 تعاونی و موسسه نیز در حوزه خدمات تولیدی و آموزشی صنایع دستی در سطح استان به ثبت رسیده و فعالیت می کنند.
خراسان جنوبی در شرق ایران با داشتن چشم اندازهای دیدنی و جاذبه های گردشگری و صنایع دستی فراوان حدود 800 هزار نفر جمعیت و 151 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد.
این استان با اقلیمی خشک و بیابانی، باغ ها و قلعه های تاریخی، چشمه های آبگرم و سرد، روستاهای زیبا، عرصه های بیابانی و کویری دیدنی و آثار گردشگری بی نظیر، مجموعه ای از دیدنی های طبیعی تاریخ را در معرض بازدید مسافران و گردشگران قرار می دهد.
دست بافت های هر منطقه بیانگر جنبه ای از هویت فرهنگی مردمان آن است بطوری که آنها فرهنگ و آداب و رسوم خویش را بر سطح بافته های زیبای خود به تصویر می کشند، این بافته ها گاه از زندگی شان می گوید، گاه از طبیعتی که از آن بهره مند می شوند و گاه از شادی ها و غم هایشان، به طور کلی این بافته ها بیانگر افکار و روحیات بافندگان است.
دست بافت ها بخش مهمی از صنایع دستی هستند، بافته هایی که گاهی با ساده ترین ابزارهای ممکن و پیش پا افتاده ترین مواد اولیه تهیه می شوند و جزو ارزشمندترین صنایع دستی کشور قرار می گیرند.
به گزارش ایرنا، برخی از رشته های صنایع دستی فعال که در خراسان جنوبی توسط هنرمندان و صنعتگران محلی خلق می شوند عبارتند از جاجیم بافی، حوله بافی، کرباس بافی، چادر شب بافی، قلمزنی مس و مشبک فلز است.
«برک بافی» بافت منسوجات سنتی با مواد اولیه گوناگون اعم از کرک بز و شتر به کمک دستگاههای سنتی و نسبتا پیچیده دو وَردی و چهار وَردی در حد وسیع در منطقه ای که امروزه خراسان جنوبی نام دارد رواج داشته که از منظر علاقه مندان به اصالت ها بسیار حائز اهمیت است.
رشته بَرَک بافی که به اصطلاح کُرکی بافی یا کورگین بافی نامیده شده است از قدیمی ترین صنایع دستی جنوب خراسان بزرگ بوده و تاریخ تولید آنان در استان به قبل از دوره سلجوقی می رسد.
بَرَک که در اصطلاح محلی به آن کُرکی(Korki) ،کورگی (Kurgi) یا کورگین(Kurgin) گفته می شود، بافته ای است تاری و پودی و ضخیم از کُرک بز و شتر که از آن جامه زمستانی تهیه می شود و به لحاظ استحکام، لطافت، گرمی و خواص درمانی دارای ویژگی های خاص و منحصر به فرد می باشد.
پارچه های کرکی با طرحهای ساده و چهار خانه و با استفاده از الیاف کرک در رنگ طبیعی (طیف رنگی کرم روشن تا سیاه ) تولید می شده است.
کاربردهای پارچه های کرکی بیشتر شامل پاپیچ (پاتابه)،کت زنانه و مردانه، چادر زنانه، شالِ گردن و کمر و مَندیل بوده است و شهرستان سربیشه بویژه شهر مود، نهبندان، خوسف و بشرویه از عمده ترین مناطق تولید پارچه برک در گذشته بوده اند.
طبق اعلام اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی؛ مهارت برک بافی با شماره 810 در فهرست عادی میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده است.
ادوارد پولاک جهانگرد، پارچه برک را فاستونی ایرانی معرفی می کند و در سفرنامه خود می نویسد: «برک پارچه ای نرم و چسبان است که از کرک لطیف شتر بافته می شود و در ایران جای فاستونی را گرفته است.»
برک به طور معمول خودرنگ است و در رنگ های قهوه ای، سیاه، سفیده، شیری و شکری و خاکستری تولید می شود و نواحی سربیشه، فردوس و بشرویه در خراسان جنوبی اصلی ترین تولید کنندگان آن هستند، این پارچه در مجموع بسیار ارزان به نظر می رسد اما نوع اعلایی از آن وجود دارد که به آن شمشیرک می گویند لطیف تر و زیباتر است.
برای تهیه شمشیرک، پارچه درشت برک را برای مدتی در مغز گوسفند و آب ولرم می گذارند و با گز روی آن می کشند و با استخوان به آن می زند، موهای اضافه از آن خارج می شود و آنگاه پارچه ای نرم و گرم، به دست می آید.
تیمور لنگ در سرگذشتی که به قلم خود نوشته است درباره شهر بشرویه خراسان جنوبی و پاچه برک می نویسد: «چند روز بعد نزدیک شهر بشرویه رسیدم، ساکنان شهر که در سر راهم ایستاده بودند توبره ای داشتند و چیزی از آن بیرون می آوردند و آن را به دو قسمت تقسیم می کردند، یکی را در جیب چپ می گذاشتند و دیگری را در جیب راست و بعدا فهمیدم آنها در توبره خود پشم بز نگه می دارند و آنها موی بز را از کرک جدا می کنند و تا از کرک «برک» و از موی بز جاجیم و گلیم ببافند، برک از پارچه های پشمین چین هم لطیف تر بود و من پارچه ای به آن لطافت در عمرم ندیده بودم، در بازدید از یکی از کارگاه های نساجی خواستم به تمام کارگران آن نفری یک سکه هدیه دهم اما آنها نپذیرفتند.»
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشکری خراسان جنوبی گفت: از میان بیش از 300 رشته و زیر رشته کد دار و مصوب صنایع دستی کشور بیش از 80 رشته در استان زمینه فعالیت دارند.
به گزارش ایرنا، حسین عباس زاده، رشته های فعال صنایع دستی را در استان شامل بافت انواع قالی و قالیچه، گلیم بافی (ساده ، پیچ ، سفره آردی ) ، جاجیم بافی ، حوله بافی ، کرباس بافی، چادر شب بافی، قلمزنی مس، مشبک فلز ، ساخت زیورآلات ، معرق چوب، منبت چوب، پیکر تراشی ، سوخت نگار چوب، حصیربافی، ترکه بافی، هم جوشی شیشه، معرق چرم، تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، نگارگری، تذهیب، طراحی سنتی، سفال و سرامیک و انواع رودوزی های سنتی ذکر کرد.
وی گفت: از حدود 10 هزار صنعتگر صنایع دستی استان در رشته های کددار و مصوب، به غیر از گروه دست بافته های داری و پرزدار (قالی و قالیچه) ، بیش از 7 هزار نفر در واحدهای کارگاهی و خانگی روستایی و عشایری و حدود سه هزار نفر در واحدهای کارگاهی و خانگی شهری به تولید صنایع دستی مشغول هستند.
وی اضافه کرد: از این تعداد حدود 3 هزار و 500 نفر در قالب مجوزهای سه گانه ( کارت صنعتگری ، اعلامیه تاسیس و پروانه تولید ) شناسایی شده اند.
وی با بیان اینکه راه اندازی کارگاه برک بافی در شهرستان بشرویه نیز در دست راه اندازی است، یادآور شد: در حال حاضر 31 تعاونی و موسسه نیز در حوزه خدمات تولیدی و آموزشی صنایع دستی در سطح استان به ثبت رسیده و فعالیت می کنند.
خراسان جنوبی در شرق ایران با داشتن چشم اندازهای دیدنی و جاذبه های گردشگری و صنایع دستی فراوان حدود 800 هزار نفر جمعیت و 151 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد.
این استان با اقلیمی خشک و بیابانی، باغ ها و قلعه های تاریخی، چشمه های آبگرم و سرد، روستاهای زیبا، عرصه های بیابانی و کویری دیدنی و آثار گردشگری بی نظیر، مجموعه ای از دیدنی های طبیعی تاریخ را در معرض بازدید مسافران و گردشگران قرار می دهد.
منبع: ايرنا