کد خبر: ۲۶۹۹۵۳
تاریخ انتشار: ۱۱ مرداد ۱۳۹۵ - ۱۱:۵۰ 01 August 2016
نزدیک به دو دهه است، مهاجرت جمعیت در خراسان جنوبی به عنوان یک پدیده و چالش اجتماعی رو به گسترش، از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگتر استان، حتی به استان های همجوار از جمله خراسان رضوی و نیز تهران رو به افزایش است.
انسان همواره در جست و جوی زندگی بهتر بوده و است، به همین دلیل مهاجرت ها در دوره های تاریخی اشکال مختلفی دارد، در عصر حاضر بیشترین شیوه مهاجرت ها در خراسان جنوبی از روستاها به شهرهاست و پس از آن از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگتر استان ، به استان های همجوار و حتی پایتخت و ... اشاره کرد.
عمده مهاجران استان جوانان روستایی و شهرهای کوچکی هستند که برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر یا برای کار در واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی قدم به شهر گذاشته اند.
آنان پس از مدتی به دلیل جاذبه های زندگی شهری و ازدواج با دختران شهری کمتر حاضر به بازگشت به روستاها می شوند.
هر چند مساله مهاجرت در خراسان جنوبی در دو دهه اخیر به دلیل بروز خشکسالی نسبت به گذشته شدت بیشتری پیدا کرده اما از لحاظ علمی دلیل آن به صورت مستقل مورد بررسی قرار نگرفته است.
مسئولان سازمانها و نهادهای مختلف استان در اغلب نشست ها عامل مهاجرت را عمدتابیکاری، پایین بودن درآمد، کاهش بارندگی ،خشک شدن یا کاهش آبدهی منابع آبی، کمبود زمین، خشکسالی، تاثیر بادهای 120روزه سیستان، افزایش عرصه های بیابانی،تهدید ریزگردها، تحصیل و ... ذکر می کنند.
اغلب راهکارها کلی و در حد شعار است و بیشترین مسئولیت ها را به دولت نسبت می دهند و کمتر حاضر به ذکر اظهار نظر کارشناسی یا استفاده از نظر صاحب امر یا دعوت از دانشگاهیان و بیان دیدگاهها و پیشنهادات مهاجران هستند
** افزایش مهاجرت و توسعه حاشیه نشینی در شهرها
با افزایش مهاجرت درون استانی شاهد توسعه حاشیه نشینی در برخی شهرهای استان از جمله در بیرجند مرکز خراسان جنوبی و بروز انواع ناهنجاری اجتماعی، بهداشتی و امنیتی هستیم.
شکل مهاجرت ها در این استان پهناور با 151هزار کیلومتر مربع مساحت و حدود 800هزار نفر جمعیت در گذشته نه چندان دور از روستاها و حتی شهرها انفرادی بود و هم اکنون در حال تغییر به خانوادگی است که عمده دلیل آن خشکسالی، نبود کار ، فقر و ... عنوان می شود.
مهاجران فقیر به دلیل نداشتن درآمد کافی برای تامین معاش مجبور به اقامت در حاشیه شهرها یا روستاهای نزدیک به شهرها هستندو از طریق مشاغل کاذب به سختی می توانند بخشی از هزینه های زندگی خود را تامین کنند.
افرادی که از تمکن مالی نسبتا خوبی برخوردارند بیشتر در مناطق متوسط شهرها و به ندرت در مناطق توسعه یافته سکونت اختیار می کنند.
مهاجرانی دیده می شوند که فرزندان آنها با برخورداری از تحصیل دانشگاهی و درآمد کافی در مناطق نسبتا مرفه شهر زندگی می کنند، در در حالی که آنها تا چند سال قبل در روستا « خانواده گسترده» را تشکیل می دادند، اکنون ترجیح می دهند، دورتر از فرزندان خود در بخش دیگری از شهر زندگی کنند و به اصطلاح معروف کمتر مزاحم بچه های خود شوند.
** تاثیر مهاجرت بر بافت جمعیتی
مهاجرت جوانان روستایی، تاثیر منفی بر بافت جمعیتی روستاها و آبادی های استان گذاشته است، آنها پس از مدتی با گرفتار شدن در زرق و برق و مزایای زندگی شهری، کمتر حاضر به ازدواج با دختران روستایی هستند.
به همین دلیل هم اکنون تعداد دختران سن بالا که به آنها از لحاظ اجتماعی« پیر دختر» گویند، در روستاهای استان رو به افزایش است، کمتر جوانی حاضر به ازدواج با این گروه از دختران است .
** زندگی 28هزار نفر در چهار روستای حاشیه بیرجند
علی ناصری فرماندار بیرجند می گوید، هم اکنون حدود 28هزار نفر جمعیت در چهار روستای حاشیه مرکز استان از جمله امیرآباد، چهکند، دستگرد و حاجی آباد زندگی می کنند که پنج درصد جمعیت سایر شهرستان های استان را تشکیل می دهند.
بر اساس سرشماری سال 90، خراسان جنوبی 732 هزار و 192نفر جمعیت دارد که از این تعداد 56.57 درصد شهری(ساکن 11شهرستان) و بقیه در روستاها(حدود دو هزار روستا) زندگی می کنند.
جمعیت بیرجند در این سال حدود 220هزار نفر بود.
همچنین مدیرکل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری خراسان جنوبی گفت: 43 درصد جمعیت استان با 318 هزار نفر ساکن روستاها هستند.
محمد شفیعی افزود: در حال حاضر شاهد مهاجرت از بیشتر روستاها به دلیل تداوم پدیده خشکسالی های پیاپی و نبود شغل در مناطق روستایی هستیم.
وی اظهار کرد: این مهاجرت ها به صورت جابجایی از یک روستا به روستای دیگر و یا از روستا به شهر ادامه دارد.
وی ادامه داد: در خراسان جنوبی نبود آب و اشتغال مهم ترین عامل مهاجرت روستاییان به شهر است،باید با برنامه ریزی های دقیق در خصوص انتقال آب و ... این مشکل رفع شود.
وی یادآور شد: در حال حاضر بیش از 15 دستگاه دولتی درگیر بحث اشتغال روستاییان شدند، دولت برای هر دستگاه سهمیه ای را مشخص کرده، هر دستگاه موظف است سهمیه خود را محقق کند.
** متوسط رشد سالانه جمعیت در هم سنجی با سرشماری 85، 82صدم درصد است
مدیرکل ثبت احوال خراسان جنوبی هم متوسط رشد سالانه جمعیت استان در مقایسه با سرشماری سال 1385 را 82 صدم درصد ذکر کرد.
علی پورحسین، رشد جمعیت نقاط شهری در مقایسه با سرشماری سال 1385 را 2.48درصد و متوسط رشد سالانه جمعیت نقاط روستایی استان را در مقایسه با سرشماری سال یادشده ،منفی 1.12 درصد عنوان کرد.
به گفته وی بر اساس سرشماری سال 1390بیشترین جمعیت استان با 81هزار و 199 نفر 20تا 24 سال دارند که این تعداد 11.09درصد جمعیت را تشکیل می دهند.
پورحسین افزود: از مجموع جمعیت استان 368 هزار و 101 نفر مرد و بقیه زن هستند که بر اساس این آمار تعداد مردان حدود چهار هزار نفر بیشتر از زنان است.
وی اظهار کرد: 200 هزار و 455 نفر از جمعیت خراسان جنوبی در گروه سنی زیر 15 سال و 227 هزار و 269 نفر نیز در گروه سنی 15تا 29سال قرار دارند.
چندی قبل معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان جنوبی گفته بود: یکی از مهم ترین راه های نگهداری جمعیت در نقاط مرزی و روستایی ایجاد امکانات آموزشی و پرورشی است، مسئولان در این زمینه برنامه ریزی های لازم را انجام دهند.
سید محمد حسینی، یادآورشد: به لحاظ جغرافیایی و مشکلی که در اثر خشکسالی های چندین ساله به وجود آمده روند مهاجرت از روستاها به شهرها خصوصا مرکز استان افزایش یافته که این امر ممکن است در آینده مشکلات فراوانی را در بخش های مختلف اجتماعی و امنیتی ایجاد کند.
همچنین به گفته عباس لامعی، مدیرکل آموزش و پرورش استان، مهاجرت مردم از روستاهای مجاور مرکز استان به دلیل تداوم خشکسالی به بیرجند سبب سکونت این افراد در حاشیه شهر شده و معضل کمبود فضاهای آموزشی را در منطقه تشدید کرد.
وی ادامه داد: آموزش و پرورش با کمبود 24مدرسه فقط در شهر بیرجند رو به روست که بیشتر این نیاز مربوط به شمال شهر، منطقه کمتر برخوردار مرکز استان است.
همچنین نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی گفته بود که باید درآمد روستاییان از محل کشاورزی به شغل جدیدی تغییر کند تا شاهد مهاجرت آنها به شهرها و بروز مشکل حاشیه نشینی نباشیم که در این زمینه رونق صنایع دستی تنها راه نجات است.
حجت الاسلام سید محمد باقر عبادی افزود: صنایع دستی می تواند با سرمایه کم راه اندازی شود و سود آوری زیادی برای روستاییان داشته باشد، معرفی این صنایع توسط دولت و سازمان میراث فرهنگی به مردم معرفی شود.
امام جمعه موقت بیرجند خواستار توجه دولت به رونق صنایع دستی در استان هایی که دچار بحران کم آبی یا بی آبی هستند از جمله خراسان جنوبی شد و گفت: دولت می تواند برنامه جامعی برای رونق این صنعت در روستاهای کم آب داشته باشد و برای صادرات تولیدات نیز برنامه ریزی کند.
به باور این نماینده مجلس مهاجرت روستاییان به کلان شهرها امنیت شرق را تهدید می کند و اگر دولت از حالا به فکر شرق ایران نباشد باید در آینده هزینه های سنگینی برای امنیت منطقه پرداخت کند.
همچنین به گفته نماینده شهرستانهای قاینات و زیرکوه در مجلس به دلیل کم آبی و کاهش سطح درآمد مردم روستاها، مهاجرت از مناطق روستایی خراسان جنوبی در حال افزایش است.
فرهاد فلاحتی افزود: می توان با ایجاد اشتغال پایدار در روستاها از مهاجرت جلوگیری کرد و در صورت انجام نشدن این اقدام در آینده نزدیک باید دولت هزینه های زیادی را برای امنیت روستاهای مرزی و امنیت حاشیه کلان شهرها پرداخت کند.
وی اضافه کرد: بیشتر قنات دو شهرستان خشک یا آبدهی آنها به مقدار قابل توجهی کاهش یافته است.
وی بیان کرد: آمار قطعی از مهاجرت روستاییان وجود ندارد اما در بازید از روستاها، تعدادی از روستاها خالی از سکنه بود یا جمعیت تعدادی از روستاها کم شده بود.
وی بر این باور است: در برخی روستاها فاقد آب می توان مشاغلی بدون نیاز آبی ایجاد کرد که رونق صنایع دستی از جمله آن است.
مهاجرت پدیده ای است که به دلیل مسایل اقتصادی و اشتغال، شرایط آب و هوایی و حتی عواملی مانند تحصیل رواج یافته است.
به گفته مسوولان سیل مهاجرت از روستاهای خراسان جنوبی به کلان شهرها حداقل در دو دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته است که در حال حاضر هزار و 852 روستای استان خالی از سکنه است.
به گفته کارشناسان، عامل اصلی مهاجرت روستاییان خراسان جنوبی کم آبی است و امسال استان به دلیل کم آبی در شرایطی بدتری از سالهای گذشته قرار دارد که با ادامه روند خشکسالی و کم آبی موج جدیدی از مهاجرت به شهرها آغاز خواهد شد.
به گفته مدیر جهاد کشاورزی درمیان 90 درصد مردم این شهرستان مرزی در بخش کشاورزی فعالیت دارند، باید روش های جایگزینی برای اشتغال روستاییان ایجاد شود تا مهاجرت به شهرها کاهش یابد.
وحید ضیائیان احمدی عنوان کرد: ضروری است مسئولان با همکاری مردم محلی تدابیر لازم را برای پیشگیری از مهاجرت بیشتر به شهرها، ایجاد شغل پایدار و نیز تامین آب برای کشاورزی، دامپروری و شرب مردم روستاها اتخاذ کنند.
هم اکنون آب مورد نیاز علاوه بر ساکنان 454 روستا، آب شرب تعدادی از عشایر استان با تانکرهای سیار تامین می شود.

منبع: ايرنا
اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار